Ελλάδα

«Η Κύπρος μπορεί να εκδώσει ομόλογο, αλλά όχι και η Ελλάδα προς το παρόν. Αυτό έχει ως αιτία, σύμφωνα με όσα δήλωσε σε συνέντευξη στο reuters ο Έλληνας υπ. Οικ. Ευκλείδης Τσακαλώτος, την ανησυχία που επικρατεί αναφορικά με την Ιταλία.

Λίγο μετά την λήξη του τελευταίου προγράμματος βοήθειας των ευρωπαίων εταίρων και του ΔΝΤ τον περασμένο Αύγουστο η ελληνική κυβέρνηση καλλιέργησε την προσδοκία για έκδοση νέου ομολόγου.

Αυτό είχε διαφημίσει άλλωστε στους επενδυτές στη Βοστώνη και τη Νέα Υόρκη ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Έκτοτε όμως το νέο ελληνικό ομόλογο καθυστερεί» αναφέρει στις οικονομικές σελίδες της η Frankfurter Allgemeine Zeitung.

H εφημερίδα της Φραγκφούρτης στέκεται στη δήλωση του Ευκλείδη Τσακαλώτου ότι η Ελλάδα βιώνει τις συνέπειες της διαφοράς μεταξύ Ιταλίας και Κομισιόν για τον ιταλικό προϋπολογισμό και ότι η προγραμματισμένη επιστροφή της χώρας στις αγορές ομολόγων καθυστερεί «κάπως» εξαιτίας αυτού του γεγονότος. «Ωστόσο η κυβέρνηση δεν βρίσκεται υπό πίεση χρόνου» σημειώνει η γερμανική εφημερίδα, ενώ ο ίδιος ο Ευκλ. Τσακαλώτος στη συνέντευξη στο reuters διαβεβαίωσε ότι η χώρα έχει υπό έλεγχο τις χρηματοδοτικές της ανάγκες.

Η FAZ σημειώνει όμως στη συνέχεια: «Συνολικά η χώρα που συνεχίζει να είναι υπερχρεωμένη έχει λάβει χρηματοδοτική βοήθεια ύψους 289 δις ευρώ. Το δημόσιο χρέος συνεχίζει να ανέρχεται στα 310 δις ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο 180% του ΑΕΠ της. Αξίζει να σημειωθεί ότι το όριο που θέτει η Συνθήκη του Μάαστριχτ κυμαίνεται στο 60%».

«Οι επενδυτές θα πρέπει να περιμένουν»

H FAZ σημειώνει επίσης ότι «η πορεία σύγκρουσης της ιταλικής λαϊκιστικής κυβέρνησης με τις Βρυξέλλες ξεκίνησε από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Ιούνιο. Μέσα Σεπτέμβρη ωστόσο, παρά την αναταραχή στις διεθνείς αγορές, η Κύπρος τόλμησε να βγει στην αγορά ομολόγων και έλαβε 1,5 δις ευρώ.

Η ζήτηση των επενδυτών ήταν μάλιστα τετραπλάσια. Τον Φεβρουάριο η Ελλάδα πέτυχε την έκδοση επταετούς ομολόγου, το οποίο ήταν προϋπόθεση για τον τερματισμό του προγράμματος βοήθειας. Τώρα θα πρέπει ξανά μετά το 2010 να εκδώσει δεκαετές ομόλογο, για το οποίο όμως οι επενδυτές θα πρέπει να περιμένουν.

Με απόδοση κεφαλαίου της τάξης του 4,2% κατά τη διάρκεια των δέκα ετών η Ελλάδα παράμένει ελκυστική έναντι της Γερμανίας (με 0,2%). Ακόμη και η Κύπρος προσφέρει αισθητά χαμηλότερη απόδοση 2,4%».

Αλλά αυτό το υψηλό ποσοστό απόδοσης κεφαλαίου στην Ελλάδα αντικατοπτρίζει και τον διαρκή κίνδυνο, παρατηρεί η FAZ συμπληρώνοντας:

«Δεδομένου του πολύ υψηλού επιπέδου του χρέους, είναι αμφίβολο κατά πόσο η Ελλάδα θα τα καταφέρει μακροπρόθεσμα χωρίς νέα χρηματοδοτική στήριξη. Ακριβώς για τον ίδιο λόγο δεν μπορεί να αποκλειστεί παρά ελάχιστα το ενδεχόμενο ενός νέου κουρέματος χρέους.

Την άνοιξη του 2012 κλήθηκαν ιδιώτες πιστωτές, όπως τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, fonds και μικροεπενδυτές να παραιτηθούν από αξιώσεις τους ύψους 107 δις ευρώ.»

Deutsche Welle

Στο θέμα των ελληνικών τραπεζών με αφορμή το ξεπούλημα των μετοχών στο Χρηματιστήριο την περασμένη Τετάρτη αναφέρεται η Frankfurter Allgemeine Zeitung επιρρίπτοντας ευθύνες στην κυβέρνηση Τσίπρα για τα κόκκινα δάνεια.

Η εφημερίδα της Φρανκφούρτης σχολιάζοντας τον μεγάλο όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων κάνει λόγο για ευθύνες της σημερινής κυβέρνησης σημειώνοντας ότι «η κυβέρνηση Τσίπρα ήταν αυτή που επανειλημμένα δυσχέρανε και καθυστέρησε πωλήσεις δανείων ή κατασχέσεις ακινήτων που ανήκουν σε ασυνεπείς λήπτες ενυπόθηκων δανείων».

Στο δημοσίευμα της FAZ με τίτλο «Αναταράξεις στην Ελλάδα – υπό συζήτηση μια Bad Bank», που αναδημοσιεύει η Deutsche Welle,επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι «μεγάλη μερίδα τραπεζικών μετοχών απώλεσαν σε διάστημα μιας ημέρας (σ.σ. την Τετάρτη) μέχρι και 20% της αξίας τους.

Η κατάρρευση στις τιμές των μετοχών οδήγησε σε βιαστικές κινήσεις την αριστερή κυβέρνηση υπό τον Αλέξη Τσίπρα.

Στην Αθήνα ελέχθη ότι το υπουργικό συμβούλιο εργάζεται από κοινού με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ESM και την Ελληνική Ένωση Τραπεζών πάνω σε ένα "σχέδιο δράσης" προκειμένου να ελαφρύνουν τις τράπεζες από δάνεια υψηλού ρίσκου. Λεπτομέρειες δεν έγιναν γνωστές σε πρώτη φάση. Τώρα γίνεται λόγος για μία Bad Bank, στην οποία θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών».

Σύμφωνα με την FAZ, «για αυτόν τον σκοπό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως οικονομική εξασφάλιση (σ.σ. εγγύηση) μέρος του μαξιλαριού ρευστότητας των 24,1 δις ευρώ, για το οποίο είχαν συμφωνήσει το καλοκαίρι οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης.

Στις Βρυξέλλες έχει διαψευσθεί συμμετοχή του ESM στα σχέδια» αυτά, επισημαίνει η εφημερίδα της Φραγκφούρτης, η οποία επιρρίπτει ευθύνες στην κυβέρνηση για τον μεγάλο όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Το Χρηματιστήριο γκρεμίζεται, αλλά μη ψάχνετε τις αιτίες στη Λεωφόρο Αθηνών. Βρίσκονται στην Ηρώδου του Αττικού, στο Μαξίμου. Η “εχθρότητα” των αγορών είναι η λογική αντίδραση σε μια κυβέρνηση που δεν μπορεί ούτε να οδηγήσει τη χώρα στην ανάπτυξη, ούτε να υλοποιήσει τις πολιτικές που θα δημιουργούσαν προοπτικές για το μέλλον.

Η κυβέρνηση έχει καταφύγει στην παλιά “καλή” συνταγή των παροχών για εξαγορά ψήφων, μόνο που σήμερα η συνταγή αυτή δε μοιάζει καθόλου καλή. Έχει κόστος για όλους ανεξαιρέτως, διότι όταν κάποιος παίρνει ένα “βοήθημα” κάποια ψίχουλα που μοιράζει η κυβέρνηση εδώ κι εκεί, οι αγορές φροντίζουν να χάνουν όλοι οι άλλοι.

Αυτό συμβαίνει όταν πέφτει το Χρηματιστήριο, όταν ακριβαίνει το κόστος δανεισμού της χώρας από την αύξηση των επιτοκίων των ομολόγων μας, όταν οι τράπεζες πιέζονται ασφυκτικά να προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς ακινήτων και σε ρευστοποίηση στοιχείων των επιχειρήσεων. Ειδικά το τελευταίο το οποίο αναμένεται να συμβεί τους επόμενους μήνες θα οδηγήσει σε κλείσιμο πολλές ακόμη επιχειρήσεις και σε εκατοντάδες ή και χιλιάδες νέους ανέργους.

Η έξοδος στις αγορές την οποία η κυβέρνηση επεδίωξε για να δικαιολογήσει το αρχικό αφήγημα της περί σκισίματος των Μνημονίων, αποδεικνύεται από τον πρώτο κιόλας μήνα ατόπημα - όπως αναμενόταν.

Κάποιοι υποστηρίζουν οτι φταίει η κακή κατάσταση των τραπεζών. Πράγματι οι τράπεζες έχουν προβλήματα, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί τέτοιο ξεπούλημα των μετοχών τους, ούτε το γενικευμένο ξεπούλημα που βλέπουμε σήμερα σε όλες τις μετοχές.

Οι αγορές δεν ξεπουλάνε τις τραπεζικές μετοχές μόνο, ξεπουλάνε τους ελληνικούς τίτλους συνολικά. Ακόμη και τις μετοχές των πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων και των πιο αναπτυσσόμενων. Ξεπουλάνε και τα ελληνικά ομόλογα, αρνούνται να δανείσουν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ( ακούγεται οτι ζήτησαν επιτόκια πάνω από 12% για να δανείσουν ελληνική τράπεζα) και διαμορφώνουν ένα γενικότερο κλίμα κατάρρευσης. Έτσι γίνεται συνήθως πρίν “κλείσει η στρόφιγγα” της χρηματοδότησης.

Εδώ τώρα, γίνεται πρίν καν ανοίξει. Και προκαλεί ακόμη περισσότερο εντύπωση το γεγονός οτι όλη αυτή η πίεση ασκείται τη στιγμή που ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, γυρίζει τον κόσμο για να πείσει τους ξένους να μη φοβούνται τις ελληνικές επενδύσεις. Είναι τραγικό το γεγονός οτι μετά από κάθε συνάντηση του Τσακαλώτου με ξένους επενδυτές έρχεται ένα νέο τσουνάμι πωλήσεων.

Είναι φώς φανάρι πλέον πως ότι και αν νομίζουν οι Έλληνες, πολιτικοί και πολίτες, οι αγορές έχουν άλλη άποψη.

Δε βλέπουν ότι πέτυχε η προσπάθεια εξυγίανσης της οικονομίας, δε βλέπουν προοπτικές ανάπττυξης, δε βλέπουν προοπτικές κερδών. Βλέπουν αντίθετα πως όσοι τόλμησαν και επένδυσαν μέσα στην κρίση έχασαν τα χρήματα τους. Βλέπουν ακόμη οτι ενώ εκείνοι επένδυσαν στις ελληνικές τράπεζες και κάλυψαν τις αυξήσεις κεφαλαίου που έγιναν, τώρα δεν έχουν σε ποιόν να πουλήσουν τις μετοχές.

Οι Έλληνες δεν αγοράζουν και άλλοι ξένοι δεν υπάρχουν. Ελλείψει αγοραστών οι μετοχές καταρρέουν. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος να διακρατήσουν τις μετοχές τους εφόσον οι τράπεζες δεν βγάζουν κέρδη και δεν είναι εύκολο να βγάλουν στο μέλλον αφού δεν χρηματοδοτούν την οικονομία. Παράλληλα, οι υπόλοιπες ελληνικές επιχειρήσεις, ακριβώς για τον ίδιο λόγο, επειδή δεν έχουν χρηματοδότηση, δεν μπορούν να ελπίζουν σε ανάπτυξη.

Επιπλέον έχουν να αντιμετώπισουν ένα αδηφάγο κράτος που στραγγίζει με τους φόρους όποια ρευστότητα εμφανιστεί στην αγορά, μια γραφειοκρατία που εμποδίζει την επιχειρηματικότητα και ταλαιπωρεί τους πολίτες, μια κυβέρνηση που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το ασφαλιστικό, δημόσιες υπηρεσίες διαλυμένες, πλήρη ανομία παντού, γενικώς ανικανότητα διοίκησης.

Υπό αυτές τις συνθήκες οι αγορές δείχνουν πως αποφάσισαν ήδη οτι δεν θα μας δανείσουν, οι επενδυτές που υποτίθεται έκαναν ουρά για να επενδύσουν στο ελληνικό Ελντοράντο παραμένουν σταθερά αδιάφοροι και όλοι περιμένουν να δούν τι θα γίνει στην Ελλάδα προεκλογικά. Περιμένουν παραμένοντας εκτός των συνόρων και δεν πρόκειται να τα διαβούν αν δεν δούν κάποια σημαντική πρόοδο.

Η κυβέρνηση όμως βρίσκεται σε μια πολωτική λαικιστική προεκλογική περίοδο. Δεν πρόκειται να προωθήσει από τώρα και μέχρι τις εκλογές τίποτα, ιδίως τις προσδοκόμενες από τις αγορές μεταρρυθμίσεις, ούτε τις αποκρατικοποιήσεις.

Υπό αυτές τις συνθήκες της κυβερνητικής ακινησίας ο χρόνος των εκλογών αρχίζει να γίνεται πιεστικός.

Ακόμη η κυβέρνηση δεν έχει αντιληφθεί την κατάσταση. Αντιλαμβάνεται οτι οι αγορές επιτίθενται, αλλά δεν καταλαβαίνει γιατί. Θεωρούσε πως η έξοδος στις αγορές με τις ευχές των εταίρων θα της έδινε περιθώριο χρόνου και έδαφος θριαμβολογίας.

Δεν είχε καταλάβει οτι η Ευρώπη ήθελε να βγούμε στις αγορές για να μας ξεφορτωθεί και κυρίως για να σταματήσει να μας πληρώνει ενόψει Ευρωεκλογών. Κανένας Ευρωπαίος πολιτικός δεν ήθελε να εισπράξει τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων του επειδή συνέχιζε επί εννιά χρόνια να χρηματοδοτεί την Ελλάδα με χρήματα από τους προυπολογισμούς των ευρωπαικών χωρών. Και για αυτό μας άφησαν να φύγουμε από το Μνημόνιο που έληγε χωρίς να το ανανεώσουν, για να μη πληρώσουν άλλα λεφτά και μας ευχήθηκαν “καλή πορεία στις αγορές”.

Φυσικά, παρ’ όλη τη δική μας αποχώρηση η Ευρώπη δεν απέφυγε τον έταιρο εταίρο, την Ιταλία η οποία ήρθε να αυξήσει τον κίνδυνο της ευρωπαικής σταθερότητας προστιθέμενη στο άλλο μεγάλο πρόβλημα, του Brexit.

Η Ευρώπη λοιπόν έχει να αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα και εμείς αυτή τη στιγμή δεν είμαστε η προτεραιότητα της.

Μας έχει αφήσει ένα μαξιλαράκι για να μη πτωχεύσουμε μέχρι το καλοκαίρι- αν δεν το φάμε νωρίτερα - και μας έχει στείλει στις αγορές να συνεχίσουμε τις “περήφανες δαπραγματεύσεις” που τόσο μας αρέσουν. Μόνο που οι αγορές δεν διαπραγματεύονται. Οι αγορές μας αξιολογούν με μια ματιά και μας τοποθετούν σε ένα επίπεδο ρίσκου (υψηλό) και σε ένα επίπεδο τιμών των μετοχών και των ομολόγων μας (χαμηλό).

Μας βάζουν στη θέση μας με λίγα λόγια, πολύ πιο κάτω από αυτή στην οποία οι Ευρωπαίοι με τα λόγια μας είχαν ανεβάσει για να μας ξεφορτωθούν.

Ξεκινάμε λοιπόν ξανά την κρίση από την αρχή. Για να ξεκινήσουμε όμως με κάποιες ελπίδες χρειάζεται να δείξουμε οτι πήραμε το μάθημα. Αλλά αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Πρέπει να δοκιμαστεί η επόμενη όσο δυνατόν ταχύτερα ώστε να περιοριστεί και το μέγεθος της ζημιάς που θα έχουμε μέχρι τις εκλογές.

reporter

Πρώτα ήταν η Τουρκία, μετά ήρθε η κόντρα των ΗΠΑ με τους Κινέζους, μετά ξαναήρθε η Τουρκία, τώρα «έσκασε» η Ιταλία.

Σε όλες τις περιπτώσεις υπήρξαν αναταράξεις στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια και στις αγορές ομολόγων, ωστόσο η πίεση που ασκήθηκε και ασκείται στην Ελλάδα επιβεβαιώνει το ότι παραμένουμε ο εύκολος στόχος, ο αδύναμος κρίκος.

Η «επίθεση» στις τραπεζικές μετοχές -και όχι μόνο- με το «καλημέρα» της χθεσινής συνεδρίασης δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, μετά από τον «πόλεμο» Ρώμης- Βρυξελλών το Σαββατοκύριακο. Ωστόσο, αυτό που προβληματίζει, ή μάλλον τρομάζει, είναι το ότι δεν φαίνεται στον ορίζοντα σημείο στήριξης, σημείο αντίδρασης.

Οι πληροφορίες από τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι αναζητήθηκε συνδρομή από τους «έξω», υπό τη μορφή κάποιου είδους επίσημης δήλωσης για την ευστάθεια του εγχώριου συστήματος, που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αυτονόητη, με δεδομένο ότι τα πρόσφατα stress tests έδειξαν ότι δεν τίθεται θέμα κεφαλαιακής επάρκειας.

Ωστόσο, επειδή τα χρηματιστήρια λειτουργούν με τους δικούς τους κανόνες, κρίθηκε σκόπιμο να κρατηθούν χαμηλά οι τόνοι, αφού, όπως παραδέχονται και άνθρωποι της αγοράς, «όταν διαβεβαιώνεις ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, πολλές φορές αυτό λειτουργεί ανάποδα».

Η ουσία είναι ότι τα περιθώρια αντίδρασης στην παρούσα φάση, τόσο από τις ελληνικές Αρχές όσο κι από τις τράπεζες, είναι μάλλον ανύπαρκτα. Η Ελλάδα απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί «επενδυτικό καταφύγιο» κι έτσι όσο διαρκεί η αναταραχή λόγω Ιταλίας, η πίεση θα ασκείται με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση στο Χρηματιστήριο και στις αγορές ομολόγων.

Το ελληνικό 10ετές έσπασε και το φράγμα του 4,6%, το οποίο μόνο βιώσιμο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί και αυτό που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι, αν και η Ελλάδα δεν χρειάζεται να βγει στις αγορές στην παρούσα φάση, όσο τα ελληνικά «χαρτιά» βρίσκονται σε αυτά τα επίπεδα, η πρόσβαση των τραπεζών σε μακροπρόθεσμα χρηματοδοτικά «εργαλεία» θα είναι απαγορευτική.

Με αυτά τα δεδομένα, οι επαφές του υπουργού Οικονομικών με επενδυτικά funds στην Άπω Ανατολή έχουν ένα επιπλέον αστερίσκο, ενώ ακόμα και οι μάλλον θετικές προβλέψεις του ΔΝΤ -όπως αυτές ενσωματώνονται στο World Economic Outlook- για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας θα περάσουν στα «ψιλά».

Το Ταμείο εκτιμά ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα «τρέξει» με ρυθμούς 2% φέτος (2,1% αναφέρει το προσχέδιο) και 2,4% το 2019 (έναντι 2,5% του προσχεδίου), ενώ για το 2023 βάζει τον πήχη στο 1,2%, διατηρώντας έτσι ακόμα αποστάσεις από τις προβλέψεις των Ευρωπαίων που «βλέπουν» γύρω στο 1,5%.

Η πιο σημαντική αλλαγή, όπως αυτή διαφαίνεται στο WEO αλλά αναμένεται να αποτυπωθεί στο Fiscal Monitor, είναι η πλήρης ευθυγράμμιση του Ταμείου με τις επίσημες προβλέψεις του προγράμματος για τους δημοσιονομικούς στόχους.

Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, δεν φαίνεται στο ορίζοντα διάθεση από το Ταμείο να αλλάξει στάση στο θέμα των συντάξεων, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το πώς θα εισπράξουν οι αγορές ένα ενδεχόμενο deal της Αθήνας με τους Ευρωπαίους.

Η κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στην ελληνική Βουλή με διπλό σενάριο σχετικά με την περικοπή των συντάξεων, βρίσκει θετική ανταπόκριση από τους θεσμούς. Στο περιθώριο του Eurogroup της Δευτέρας, όπου η Ελλάδα βρισκόταν εκτός ατζέντας, ο επικεφαλής του Μάριο Σεντένο, αλλά και οι εκπρόσωποι Κομισιόν και ESM, δεν είναι αρνητικοί στο ενδεχόμενο να μην εφαρμοστεί το συμφωνημένο μέτρο.