Γνώμες

Κάπως έτσι, φτάσαμε να χαιρετίζουμε την έναρξη της κατεδάφισης που, μεταξύ μας, σε σχέση με αυτά που έγιναν και δεν έγιναν το προηγούμενο διάστημα, δείχνει τεράστια, κομβικής σημασίας εξέλιξη. Μένει να δούμε και πότε θα ξεκινήσει η οικοδόμηση.

Δεν υπάρχει νοήμων πολίτης ή πολιτικός που να μην αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα μιας ισχυρής αξιωματικής αντιπολίτευσης, για την καλύτερη λειτουργία της δημοκρατίας, για να διορθώνει η κάθε κυβέρνηση τα λάθη της, να θεραπεύει ή να απομακρύνει τα τρωτά της.

Σύμφωνα με τη θεωρία της Linda Hill (Harvard Business School) «Leading from behind», με αφορμή την πανδημία εμπεδώνεται ένα νέο στυλ ηγέτη με χαμηλό προφίλ, υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη και οργανωτικές ικανότητες.

Το περιστατικό με την Σουηδέζα τουρίστρια που εντοπίστηκε να μην τηρεί την 24ωρη καραντίνα, όπως προβλέπεται για όσους ελέγχονται κατά την άφιξή τους στην Ελλάδα και να βολτάρει στους δρόμους της Αθήνας, δείχνει πόσο περίπλοκη και ευαίσθητη είναι η διαδικασία ελέγχου του κορωνοϊού, με το άνοιγμα του τουρισμού.

Πρώτον, επειδή οι Τουρκικές αναθεωρητικές αξιώσεις εκτοξεύτηκαν, τυχόν υποχωρήσεις όχι μόνο δεν θα οδηγήσουν πουθενά αλλά και θα δώσουν οριστικό τέλος στην δυνατότητα πλήρους εφαρμογής των προνοιών του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, το οποίο αποτελεί εθνικό συμφέρον παμμέγιστης σημασίας και που όπως θα αποφάσιζε κάθε βιώσιμο η Ελλάδα έχει συμφέρον και οφείλει να εκπληρώσει.

Μάλιστα, κατευνασμοί και υποχωρήσεις ίσως οδηγήσουν την Τουρκία και σε κλιμακώσεις στην Ελλάδα και Κύπρο με πιθανό ένα μεγάλο γενικευμένο πόλεμο.

Δεύτερον, ενόψει και της απογείωσης των Τουρκικών αξιώσεων που επαλήθευσαν ότι ενώ υποκριτικά μιλά για διεθνές δίκαιο διαγράφει πλήρως το δίκαιο της θάλασσας που κατά τα άλλα εφαρμόστηκε σε όλο τον πλανήτη, η ουσιαστική απάντηση στην Λιβυκή συμφωνία θα είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με την Κύπρο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και η κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ. Στο σημείο αυτό καλά κάνουμε να θυμίσουμε κάποια (κατά τα άλλα θλιβερά για τα εθνικά συμφέροντα) γεγονότα.

Όπως μαρτύρησε ο πρώην υπουργός εξωτερικών της ΚΔ το 2002-3 εν μέσω κεκτημένης υποχωρητικής και κατευναστικής Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής ο τότε πρωθυπουργός απαίτησε από την Κύπρο να οριοθετήσει με την Αίγυπτο 14 ναυτικά μίλια λιγότερο από αυτό που προβλέπει το δίκαιο της θάλασσας «για να μην υπάρξουν επιπλοκές με την Τουρκία». Έτσι οι θαλάσσιες ζώνες ΚΔ – Ελλάδας δεν συναντήθηκαν.

Εν τούτοις, προσφέρεται τώρα ως ευκαιρία απάντησης στην Τουρκία με οριοθέτηση Ελλάδας-Κύπρου ακριβώς όπως προβλέπουν οι Συνθήκες και η διεθνής πρακτική αφήνοντας κάθε παράπονα ελεύθερο να προσφύγει σε διεθνείς θεσμούς.

Εάν στην παρούσα φάση η Ελλάδα υποχωρήσει απέναντι στην Τουρκία για ένα δήθεν συμβιβασμό, εάν δεν οριοθετήσει με την Κύπρο και αν διολισθήσει ξανά σε ιδέες και σχέδια διάλυσης της ΚΔ δεν «ξεφορτώνεται» την Κύπρο αλλά παγιδεύεται θανάσιμα στρατηγικά επειδή η Τουρκία αναβαθμίζεται και επειδή εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες θα καταστούν όμηροι της Άγκυρας.

Τρίτον, έχοντας όπως είπαμε γνώση και εμπειρία γύρω από το θέμα και αυτό θα έκανε κάθε ορθολογιστής υποστηρίζουμε ότι ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος (ΕΑΧ) μπορεί να αναβιώσει ακαριαία. Τεχνικό ζήτημα είναι το πώς θα αναδιαταχθούν δυνάμεις σύμφωνα με ένα πιο αποτελεσματικό συνδυασμό συντελεστών ισχύος συμπεριλαμβανομένων των πλεονεκτημάτων υποδομών που δημιουργήθηκαν και μπορούν να ενεργοποιηθούν άμεσα.

Αυτονόητα αυτά εντάσσονται σε μια νέα λογική εθνικής αποτρεπτικής στρατηγικής από αυτή που ακολουθείται τις δύο τελευταίες δεκαετίες και το ζήτημα δεν είναι πλέον αν πρέπει να υιοθετηθεί αλλά αν υπάρχει η πολυτέλεια να μην υιοθετηθεί.

Περιθώρια για υποχωρήσεις δεν υπάρχουν. Γι’ αυτό πολιτικός και στρατηγικός ορθολογισμός σημαίνει ότι τίθεται ως στόχος η πλήρης εφαρμογή των προνοιών του διεθνούς δικαίου το γρηγορότερο, η πρόταξη σιδερένιας ανάσχεσης στην Θράκη και στο Αιγαίο και ένταξη της Κύπρου σε μια ενιαία στρατηγική λογική. Νόμιμα, νομιμοποιημένα, θεμιτά και στρατηγικά ορθολογιστικά.

Τέλος, η πολιτική ηγεσία δεν έχει την πολυτέλεια, επίσης, να μην αφυπνιστεί ως προς τούτο: Διαβάζοντας τους Τουρκικούς σκοπούς που κατατίθενται ξεκάθαρα στο απόσπασμα του βιβλιου Νταβούτογλου και που επαληθεύονται καθημερινά και εμπράγματα, η Αθήνα ως Μητρόπολη εκατοντάδων χιλιάδων ομοεθνών, ως εγγυήτρια και ως κράτος που δεν έχει την πολυτέλεια να παγιδευτεί στρατηγικά στην Κύπρο.

Ουσιαστικά, αποτελούν μονόδρομο αποφάσεις δραστικής αναβίωσης του (Ενιαίου Αμυντικού Χώρου) και ανυποχώρητης απόφασης πως μόνο μια βιώσιμη λύση συμβατή με τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομιμότητα.

Για να μην παγιδευτεί η Ελλάδα στην Άγκυρα

Επιπλέον, να μην ξεχνάμε και κάτι για το οποίο συχνά έχουμε γράψει. Ότι δηλαδή οι ηγεμονικές στρατηγικές εξελίσσονται με καταιγιστικούς στρατηγικούς ρυθμούς. Δεν αφορούν τον Τράμπ ή κάποιο άλλο αλλά τον Αμερικανικό στρατηγικό σχεδιασμό που σχεδιάζουν τα Αμερικανικά στρατηγικά επιτελεία και συμπεριλαμβάνουν βασικά δύο πράγματα:

Πρώτον,εξορθολογισμό (πάντα σύμφωνα με Αμερικανικές στρατηγικές λογικές) της Αμερικανικής παρουσίας, των συμμαχιών και των επεμβάσεων.

Δεύτερον, αναζήτηση περιφερειακών δυνάμεων (αναβίωση δόγματος Νίξον) για πελατειακές συναλλαγές.

Εάν στην παρούσα φάση η Ελλάδα υποχωρήσει απέναντι στην Τουρκία για ένα δήθεν συμβιβασμό, εάν δεν οριοθετήσει με την Κύπρο και αν διολισθήσει ξανά σε ιδέες και σχέδια διάλυσης της ΚΔ δεν «ξεφορτώνεται» την Κύπρο όπως μερικοί λένε ή υπαινίσσονται αλλά παγιδεύεται θανάσιμα στρατηγικά επειδή η Τουρκία αναβαθμίζεται και επειδή εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες θα καταστούν όμηροι της Άγκυρας.

Παναγιώτης Ήφαιστος

Ομ. Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών, Παν/μιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

Ο κορονοϊός φαίνεται ότι πέτυχε το ακατόρθωτο: Να πείσει την Ε.Ε. να σπάσει τα ταμπού της. Τουλάχιστον έτσι δείχνουν τα πράγματα μέχρι στιγμής, γιατί ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς έως ότου οι προτάσεις γίνουν συμφωνίες. Οι αντιπαραθέσεις θα είναι πολλές. Όμως, η πανδημία βοήθησε στο να αρθούν κάποιες πάγιες αρνητικές αντιλήψεις για κοινό δανεισμό.